Kryteria Liftona [Dr. Robert J. Lifton's Criteria for Thought Reform].
Tlumaczenie z tekstu z reFOCUS (to samo ma AFF i ex-cult), wzietego z:

	"Thought Reform And The Psychology of Totalism",
		Chapter 22, (Chapel Hill, 1989)
	"The Future of Immortality", Chapter 15 (New York 1987)

Dowolna ideologia - to znaczy, dowolny zespol obciazonych emocjami
przekonan co do czlowieka i jego relacji do naturalnego lub ponad-
naturalnego swiata - moze byc przeniesiona przez swych wyznawcow
w strone totalitaryzmu. Ale to najbardziej jest mozliwe, ze zdarzy
sie z tymi ideologiami, ktore najwiecej soba ogarniaja, i sa
najbardziej ambitne lub poslannicze w swoich roszczeniach, czy to
religijnych, czy politycznych organizacji. A gdzie istnieje totalizm,
religia lub ruch polityczny staja sie wiecej niz ekskluzywnym kultem.

Tu znajdziesz kryteria, osiem psychologicznych tematow, wedlug ktorych
dowolne srodowisko moze byc osadzone. Polaczone razem tworza atmosfere
ktora moze chwilowo dodac energii, lub rozweselic, ale ktora
jednoczesnie przedstawia najwieksza z ludzkich grozb.

1. STEROWANIE SRODOWISKIEM [MILIEU CONTROL]
* najbardziej podstawowa cecha [feature] jest sterowanie lacznoscia
 czlowieka ze srodowiskiem [communication within an environment]
* jesli to sterowanie jest skrajnie intensywne, uwewnetrznia sie
 - proba rzadzenia lacznoscia wewnatrz danej osoby
* sterowanie wszystkim co dana osoba widzi, slyszy, czyta, pisze
 (sterowanie informacja) stwarza konflikty w odniesieniu do autonomii
 osoby [in respect to individual autonomy]
* grupa okazuje to na wiele sposobow: bycie w grupie, izolacja od
 innych ludzi, presja psychiczna, daleko od innych lub brak transportu,
 czasem fizyczna presja na pozostanie
* czesto sekwencja wydarzen, takich jak seminaria, wyklady, spotkania
 z grupa, ktore staje sie coraz bardziej intensywne, i coraz bardziej
 izolujace, sprawia ze opuszczenie grupy staje sie skrajnie trudne,
 zarowno fizycznie jak i psychicznie
* ustawia poczucie antagonizmu ze swiatem zewnetrznym; "my kontra oni"
* scisle zlaczone z procesem zmiany indywidualnosci (osobowosci)

2. MANIPULACJA MISTYCZNA (Planowana spontanicznosc)
  [MYSTICAL MANIPULATION (Planned spontaneity)]
* rozlegla manipulacja osoba [personal manipulation]
* dazenie do promowania specyficznych wzorcow zachowan i emocji w taki
 sposob, by wygladalo ze to powstaje spontanicznie w srodowisku [from
 within the environment], podczas gdy faktycznie jest to dyrygowane
* totalitarni przywodcy twierdza ze sa wybrani przez Boga, historie,
 lub nadnaturalna sile, by niesc w swiat [carry out] mistyczne nakazy
* "zasady" (skierowane na Boga lub gdzie indziej [God-centered or
 otherwise]) moga byc wpajane "na sile" [put forcibly] i gloszone jako
 wylaczne [claimed exclusively], tak ze kult i jego wierzenia staja
 sie jedyna prawdziwa sciezka do zbawienia (lub oswiecenia)
* w osobie tworzy sie [the individual develops] wtedy psychika pionka,
 i aktywnie uczestniczy w manipulowaniu innymi
* lider ktory staje sie centrum mistycznej manipulacji (lub osoba,
 w imie ktorej to sie czyni) moze czasami byc bardziej realna, niz
 abstrakcyjny bog, i dlatego bardziej atrakcyjna dla czlonkow kultu
* uprawomocnia oszustwo uzyte do rekrutacji nowych czlonkow i/lub
 gromadzenie pieniedzy, i oszukiwanie "swiata zewnetrznego"

3. ZADA SIE CZYSTOSCI (DOSKONALOSCI) [DEMAND OF PURITY]
* swiat staje sie ostro podzielony na czysty i nieczysty [pure and
 impure], absolutnie dobry (grupa/ideologia) i absolutnie zly
 (wszystko poza [outside] grupa)
* musi sie wciaz zmieniac, dostosowywac [conform] do "normy" grupy
* tendencje w kierunku poczucia winy i wstydu sa uzywane jako dzwignie
 emocjonalne dla sterujacego i manipulujacego wplywu grupy
* skoro tylko osoba doswiadczyla totalnej polaryzacji dobra/zla
 (czarno-biale myslenie), ma wielkie trudnosci w odzyskaniu bardziej
 wywazonego wewnetrznego poczucia zlozonosci moralnosci czlowieka
* radykalny podzial na czyste/nieczyste jest zarowno w srodowisku
 (grupie) jak i w osobie
* laczy sie to [ties it with] z procesem spowiedzi - trzeba sie
 spowiadac, jesli sie nie jest dostosowanym [conforming]

4. SPOWIEDZ [CONFESSION]
* kultowa spowiedz jest przenoszona poza swe zwykle religijne, prawne
 i terapeutyczne wyrazenia az do stania sie kultem siebie [in itself]
* sesjom w ktorych ktos sie spowiada ze swych grzechow towarzyszy
 wzorzec krytycyzmu i samokrytycyzmu, ogolnie wychodzacy na jaw
 w malych grupach z aktywnym i dynamicznym naporem na zmiane osoby
* jest aktem symbolicznego samowyrzeczenia (samo-rezygnacji)
* czyni wirtualnie niemozliwym utrzymanie sensownej [reasonable]
 rownowagi pomiedzy wartoscia i pokora [between worth and humility]
* osoba spowiadajaca sie z roznych grzechow sprzed przystapienia do
 kultu moze zarowno wierzyc w te grzechy, jak i zakrywac inne mysli
 [can both believe in those sins and be covering over other ideas]
 i uczucia, ktorych jest nieswiadoma, lub niechetna do dyskutowania
* czesto osoba wyznaje drobniejsze grzechy, podczas gdy wstrzymuje sie
 z innymi [confess to lesser sins while holding on to other secrects]
 (czesto krytycyzmem/pytaniami/watpliwosciami co do grupy lub liderow
 ktore moglyby spowodowac brak awansu do lepszej [leadership] pozycji)
* "im bardziej oskarzam siebie, tym bardziej mam prawo sadzic ciebie"

5. USWIECONA NAUKA [SACRED SCIENCE]
* totalistyczne srodowisko utrzymuje aure swietosci wokol swojej
 podstawowej doktryny lub ideologii, utrzymujac to jako ostateczna
 [ultimate] moralna wizje dla porzadkowania ludzkiej egzystencji
* zakaz kwestionowania lub krytykowania tych podstawowych zalozen
* zada sie szacunku dla ideologii/doktryny, tych ktorzy ja stworzyli,
 i tych, ktorzy obecnie jej nauczaja [present bearers]
* oferuja znaczace poczucie pewnosci dla mlodych ludzi poniewaz
 wielce upraszcza swiat i odpowiada wspolczesnej potrzebie laczenia
 uswieconego zestawu zasad dogmatycznych z roszczeniem nauki
 zawierajacej prawde o ludzkim zachowaniu i ludzkiej psychologii
       
6. OBCIAZANIE JEZYKA [LOADING THE LANGUAGE]
* jezyk totalistycznego srodowiska charakteryzuje sie konczacymi
 myslenie frazesami (zatrzymywacze mysli [though-stoppers])
* powtarzalnie skierowany na zargon obejmujacy wszystko
* "jezyk bezmyslenia" [the language of non-thought]
* slowa otrzymuja nowe znaczenia - zewnetrzny swiat nie uzywa tych
 slow czy fraz w ten sam sposob - staja sie slowem lub fraza grupy

7. DOKTRYNA PONAD OSOBE [DOCTRINE OVER PERSON]
* kazda sprawa czyjegos zycia moze byc zredukowana do pojedynczego
 zestawu zasad ktore maja wewnetrzna spojnosc do tego stopnia, ze
 mozna oglaszac [claim] doswiadczenie prawdy i czuc je
* wzorzec doktryny ponad osobe wystepuje kiedy jest konflikt miedzy
 tym, co sie czuje ze sie samemu doswiadcza, i tym, co doktryna lub
 ideologia mowi, ze sie powinno [should] doswiadczac
* jesli sie kwestionuje wierzenia grupy lub liderow grupy, jest sie
 zmuszonym [made to] odczuc ze jest to czyms nieodlacznie [inherently]
 zlym dla nich, by chocby kwestionowac - jest to zawsze obracane przez
 nich przeciwko kwestionujacemu ["turned around" on them], i on jest
 kwestionowany, zamiast zeby wprost odpowiedziano na pytania
* fundamentalnym zalozeniem jest ze doktryna/ideologia jest w koncu
 [ultimately] bardziej sluszna [valid], prawdziwa i rzeczywista niz
 jakikolwiek aspekt ludzkiego charakteru lub ludzkiego doswiadczenia,
 i trzeba podporzadkowac [subject] swoje doswiadczenie tej "prawdzie"
* doswiadczenie sprzecznosci moze byc natychmiast polaczone
 z poczuciem winy [can be immediately associated with guilt]
* musi sie odczuc, ze watpliwosci sa odbiciami swego wlasnego zla
* gdy narastaja watpliwosci, konflikty staja sie intensywne

8. DYSPONOWANIE ISTNIENIEM [DISPENSING OF EXISTENCE]
* skoro grupa ma absolutna lub totalistyczna wizje prawdy, to ci,
 ktorzy nie sa w grupie sa za granica, w strefie zla, nie sa
 oswieceni, nie sa zbawieni, i nie maja prawa, by istniec
* "istnienie kontra nicosc" [being verses nothingness]
* zagrozenia dla prawomocnosci istnienia [impediments to legitimate
 being] musza byc odrzucane [pushed away], lub niszczone
* jesli jestes poza grupa mozesz zawsze otrzymac swoje prawo do
 istnienia przez przylaczenie sie do grupy
* manipulacja lekiem - jesli porzucisz grupe, porzucisz Boga, lub
 stracisz swoje przeobrazenie, gdyz stanie sie z toba cos zlego
* grupa jest "elita", ci poza nia sa "ze swiata", "zli", "nieoswieceni"