4.4 Wirusy

Wirusy to programy komputerowe, tworzone specjalnie po to, aby wyrządzać szkody lub co najmniej uprzykrzać życie użytkownikom komputerów. Nazwa pochodzi od wyróżniającej je zdolności do rozprzestrzeniania się. Zwykle ,,przyklejają się'' do jakiegoś ,,normalnego'' programu -- taki program staje się ,,zawirusowany''. Gdy uruchomimy zawirusowany program, kontrolę przejmuje obecny w programie wirus. Wtedy zamiast odtworzenia np. krótkiego filmiku, którego się spodziewaliśmy (a częściej w jego trakcie, abyśmy się nie domyślili), wirus przede wszystkim zaczyna się rozprzestrzeniać na wszystkie dostępne programy ^4.9, które zostają zawirusowane tak samo jak program, na którym wirus ,,przyjechał''. Czasami na tym się kończy, ale zwykle wirus ma również funkcję docelową, np. niszczenie plików. Często ta funkcja ujawnia się dopiero po jakimś czasie, gdy wirus zdążył się rozprzestrzenić.

Zrozumienie podstawowych zasad pozwoli zminimalizować ryzyko:

1. Wirusy przenoszą się tylko w plikach wykonywalnych^4.10, czyli programach lub skryptach^4.11, ale nie w plikach z danymi. Wyjątki:
   1. pliki z danymi programów MS Word i Excel ( *.doc, *.xls, *.xlw) zawierające rozbudowane makra, czyli małe programy uruchamiane automatycznie po ich otwarciu,
   2. dyskietki pozostawione w napędzie przy uruchamianiu komputera.
2. Wirus może się uaktywnić (i rozprzestrzeniać) dopiero po uruchomieniu zainfekowanego programu lub skryptu. Wyjątki: jak w punkcie 1^4.12.
3. Programy antywirusowe wykrywają tylko wirusy znane od pewnego czasu i wystarczająco rozpowszechnione. Możemy trafić na wirusa, który nie dotarł (jeszcze) do firm produkujących ,,lekarstwa''.

Komentarze:

1. Nie należy przesyłać pocztą elektroniczną krążących po sieci filmików, animacji czy dźwięków w formie programów (w MS Windows zwykle ,, *.exe''). Bezpieczniejsze jest przesyłanie plików z danymi (filmy *.avi, *.mpg, dźwięki *.wav itp.)^4.13.
2. Otrzymawszy potencjalnie niebezpieczną przesyłkę, jak np. opisana w poprzednim punkcie, najlepiej od razu skasować wiadomość, a w każdym razie nie wypakowywać i nie uruchamiać zawartego w niej programu czy skryptu.
3. Często słyszymy ,,tę dyskietkę sprawdzałem programem antywirusowym, jest czysta''. Takie stwierdzenie nie bierze pod uwagę podstawowej prawdy:

   Najpierw powstaje wirus, później wirus się rozpowszechnia, aż wreszcie zostaje ewentualnie ,,schwytany'', a na końcu dołącza do listy wirusów rozpoznawanych (i ew. usuwanych) przez specjalizowane programy.

   W ,,środkowym'' stadium swego życia wirus może hulać w zasadzie bezkarnie^4.14. Nie znaczy to oczywiście, że używanie programów antywirusowych nie ma sensu. Wręcz przeciwnie, większość szkód jest wyrządzana przez stare wirusy, błąkające się po świecie, które programy antywirusowe potrafią od dawna wykrywać i często nawet z nich leczyć.