Streszczenie

Wykład ilustruje przełomowe eksperymenty fizyczne, które na przestrzeni wieków zmieniały sposób, w jaki rozumiemy prawa rządzące światem. Pokażemy, jak obserwacja, pomiar i doświadczenie przyczyniły się do rozwoju nowoczesnej fizyki oraz technologii. Wśród zaprezentowanych eksperymentów będą:

• Eksperyment Archimedesa, klasyczne doświadczenie z wypornością cieczy, które było jednym z pierwszych znanych przykładów zastosowania metody empirycznej i rozumowania matematycznego do rozwiązania problemu technicznego i stało się fundamentem współczesnej hydrostatyki.
• Eksperymenty Galileusza na równi i z wieży w Pizie, które zakwestionowały ówczesną teorię Arystotelesa i zapoczątkowały nową erę w fizyce, opartą na obserwacji i doświadczeniu, a nie tylko na spekulacjach filozoficznych.
• Wahadło Foucaulta, proste, ale niezwykle spektakularne doświadczenie potwierdzające ruch obrotowy Ziemi, które miało ogromne znaczenie dla rozwoju fizyki i astronomii, a także dla zrozumienia budowy Układu Słonecznego.
• Doświadczenie Boyle'a, które było jednym z pierwszych ilościowych praw opisujących zachowanie gazów, co stanowiło przełom w podejściu do badań przyrodniczych i stało się fundamentem dla dalszych prac nad równaniem stanu gazu doskonałego.
• Rozszczepienie światła przez Newtona, które obaliło teorię Arystotelesa, że biała barwa światła jest „czysta”, a kolory pojawiają się wskutek „zabrudzenia” światła.
• Doświadczenie Younga i pomiar prędkości światła Fizeau, wskazującymi na falową naturę światła, które porusza się z określoną prędkością.
• Doświadczenia Oersteda i Faradaya, które udowodniły związek między elektrycznością i magnetyzmem pokazując, że zjawiska pozornie odrębne mogą być ze sobą głęboko powiązane.
• Doświadczenia Milikana i Thomsona, które potwierdziły istnienie elektronu jako cząstki elementarnej z określonym ładunkiem i pokazały, że atom składa się z mniejszych cząstek, co całkowicie zmieniło sposób, w jaki postrzegano budowę materii.
• Efekt fotoelektryczny i doświadczenie Davissona i Germera, które pokazało, że światło przejawia również własności cząstek, a elektrony (cząstki materii) przejawiają własności falowe. Były to przełomowe  doświadczenia, które zapoczątkowały dualizm korpuskularno-falowy.
• Odkrycie promieniotwórczości, które ujawniło, że jądra atomów nie są niezmienne i trwałe — mogą się spontanicznie rozpadać, emitując energię i cząstki. Obaliło to klasyczny model atomu i otworzyło drogę do fizyki jądrowej.

Wykład pokazuje znaczenie myślenia eksperymentalnego i odwagi w podważaniu przyjętych poglądów oraz prezentuje mapę ewolucji myśli fizycznej – od starożytności po czasy nowożytne.