Polskie strony LHC
©CERN
Strona główna

LHC

   ATLAS

   CMS

   LHCb

   ALICE

   WLCGrid

Fizyka w LHC

Polska w LHC

Imprezy

Materiały

Eksperci

Kontakt

Fizyka w LHC

Nasza obecna wiedza o Wszechświecie nie jest pełna. W ostatnim stuleciu odkryliśmy, że Wszechświat jest zbudowany z 12 fermionów elementarnych: 6 kwarków (d, u, s, c, b, t) i 6 leptonów (elektronów, mionów, taonów i odpowiadających im neutrin), których oddziaływania (elektromagnetyczne, słabe, silne, grawitacyjne) są przenoszone przez bozony pośredniczące: fotony, bozony W i Z, gluony i grawitony. W latach 1970. powstał Model Standardowy, który opisuje pierwsze trzy z tych oddziaływań. W następnych 30 latach został on potwierdzony w precyzyjnych eksperymentach, w dużym stopniu przy użyciu akceleratorów w CERN-ie.
Sądzimy, że akcelerator LHC pozwoli odkryć niepotwierdzony element Modelu Standardowego, jakim jest bozon Higgsa. Odkrycie bozonu Higgsa potwierdziłoby mechanizm Higgsa, zgodnie z którym cała przestrzeń jest wypełniona polem Higgsa i w wyniku oddziaływania z nim większość cząstek uzyskuje niezerowe masy.
Model Standardowy unifikuje tylko oddziaływania elektromagnetyczne i słabe. Unifikację wszystkich trzech oddziaływań Modelu Standardowego ułatwiłaby supersymetria, która przewiduje istnienie masywniejszych partnerów znanych nam obecnie cząstek. Jeśliby istniała supersymetria, to powinniśmy znaleźć w LHC najlżejsze cząstki supersymetryczne.
Obserwacje kosmologiczne i astrofizyczne wskazują, że znane nam standardowe cząstki tworzą 4 % materii Wszechświata. Nie wiemy obecnie, czym jest brakujące 23% ciemnej materii i 73 % ciemnej energii. Grawitacyjne oddziaływanie widzialnej materii nie pozwala wyjaśnić obserwowanego ruchu gwiazd na obrzeżach galaktyk i wskazuje na istnienie ciemnej materii, potwierdzone ostatnio przez obserwacje soczewkowania grawitacyjnego. Ciemna energia jest jednorodnie rozłożona w przestrzeni i jej istnienie przyspiesza rozszerzanie się Wszechświata. Cząstki supersymetryczne są obecnie najpoważniejszym kandydatem na ciemną materię.
W czasie Wielkiego Wybuchu we Wszechświecie materia i antymateria występowały w jednakowych ilościach, ale później w wyniku asymetrii oddziaływań w anihilacji materii i antymaterii pozostała obserwowana nadwyżka materii. Sądzimy, że LHC pozwoli nam lepiej zrozumieć te procesy.
Analiza zderzeń proton-proton i zderzeń ciężkich jonów w LHC pozwoli nam zbadać właściwości plazmy kwarkowo-gluonowej, która istniała tuż po Wielkim Wybuchu, zanim powstały hadrony i atomy.
Unifikacja wszystkich czterech oddziaływań (z grawitacyjnym włącznie) prowadzi nas do teorii strun, w której cząstki są wzbudzeniami drgających strun. Teoria taka przewiduje istnienie dodatkowych wymiarów przestrzennych, zwiniętych do bardzo małych rozmiarów. Niektóre wersje tej teorii przewidują możliwość produkcji mikroskopijnych czarnych dziur w LHC.

Literatura:
- Z. Ajduk, S. Pokorski, K. Turzyński, Oddziaływania elementarne i LHC, Delta, nr 1 (2005)
- S. Pokorski, K. Turzyński, Oddziaływania elementarne i wczesny Wszechświat, Delta, nr 3 (2005)
- A. Białas, Natura boi się próżni, Postępy Fizyki 55, 101 - 103 (2004)
- S. Pokorski, Pola cząstki, czasoprzestrzeń: od Faradaya do LHC, Postępy Fizyki 55, 104 - 108 (2004)
- J. Lukierski, Od Modelu Standardowego do teorii M: Teorie Wszystkiego, Postępy Fizyki 55, 146 - 156 (2004)
- S. Pokorski, K. Turzyński, Oddziaływania elementarne i Wszechświat, Postępy Fizyki 55, 266 - 276 (2004)
- J. A. Zakrzewski, Cząstki Modelu Standardowego: co nowego?, Postępy Fizyki 54, 143 - 149 (2003)
- Z. Lalak, W kierunku unifikacji oddziaływań: teorie z dodatkowymi wymiarami, Postępy Fizyki 53, 68 - 70 (2002)

ZA -