Polskie Towarzystwo Relatywistyczne

Celem Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego jest konsolidacja znakomitych polskich relatywistów w prężnie działające środowisko, propagowanie na świecie informacji o osiągnięciach polskiej relatywistyki, sprowadzanie do Polski wiedzy o dokonaniach innych środowisk w dziedzinie teorii względności, zapewnianie polskim studentom, doktorantom i młodym uczonym jak najlepszych warunków ułatwiających rozpoczęcie własnej pracy badawczej na najwyższym poziomie w nowoczesnych dziedzinach relatywistycznej fizyki i matematyki czasoprzestrzeni.

Kolejne Walne Zebranie Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego rozpocznie się dnia: 21 września 2022 roku, o godzinie 17:30 w Centrum Banacha IMPAN, ul. Śniadeckich 8, 00-656 Warszawa.

Wydarzenie to towarzyszyć będzie konferencji: The 8th Conference of the Polish Society on Relativity, 19-23.09.2022: https://events.ncbj.gov.pl/event/152/.

10.07.2022: VIII Konferencja Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego w Warszawie (19-23 września 2022)

W dniach 19-23 września 2022 roku odbędzie się w Warszawie w Centrum Banacha "8 Konferencja Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego"! Program naukowy konferencji obejmuje szeroki zakres tematów z zakresu klasycznej i kwantowej teorii względności. Podobnie jak w latach ubiegłych, celem konferencji jest dyskusja i promocja najnowszych polskich i międzynarodowych osiągnięć. Bardzo mile widziani są międzynarodowi prelegenci i uczestnicy. Wśród omawianych tematów znajdą się m.in. matematyczne i numeryczne aspekty teorii względności, kosmologia relatywistyczna i wczesny wszechświat, astrofizyka relatywistyczna, fale grawitacyjne, czarne dziury oraz kwantowe modele grawitacji.
Serdecznie zapraszamy!

4.07.2022: Konferencja "Quantum Gravity and More” (7-8 października 2022) poświęcona pamięci prof. Jerzego Jurkiewicza.

"Celem konferencji jest upamiętnienie dorobku naukowego zmarłego w ubiegłym roku prof. Jerzego Jurkiewicza. Tematyka konferencji koncentruje się na grawitacji kwantowej, teorii macierzy losowych, chromodynamice kwantowej oraz zastosowaniach metod fizyki teoretycznej do problemów interdyscyplinarnych. Wszystkie te tematy znajdowały się w obszarze zainteresowań prof. Jurkiewicza.”

14.04.2022: Z wielkim żalem dowiedzieliśmy się, że dnia 14 kwietnia 2022 roku w wieku 75 lat niespodziewanie zmarł Wojciech Kopczyński, profesor Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego, członek Nowojorskiej Akademii Nauk, członek współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego.

Wojciech Kopczyński ukończył studia magisterskie na Wydziale Fizyki UW w 1969 roku. W tym samym roku i na tym samym wydziale został zatrudniony w Katedrze Teorii Względności i Grawitacji, z którą pozostał związany przez całe życie. Prowadził pionierskie badania geometrii czasoprzestrzeni w obecności materii o niezerowym spinie. Jest autorem sławnego odkrycia, mówiącego, że według teorii Einsteina-Cartana spin i torsja mogą wygładzić początkową osobliwość czasoprzestrzeni. Był pionierem i wybitnym specjalistą teorii czasoprzestrzeni wyżej wymiarowanych oraz geometrii teleparalelnych. Na doskonałych wykładach Wojciecha Kopczyńskiego wykształciły się pokolenia fizyków. Wspólnie z Andrzejem Trautmanem napisał książkę "Czasoprzestrzeń i grawitacja" (PWN 1981). Naszego wybitnego Kolegę i Nauczyciela pożegnamy 5go maja, o godzinie 13:30 na Cmentarzu Północnym na Wólce Węglowej Węglowa (Dom Przedpogrzebowy).

Wojciech Kopczyński urodził się 12 grudnia 1946 roku w Toruniu w rodzinie nauczycielskiej. Nauki szkolne pobierał w Warszawie; maturę zdał w Liceum Ogólnokształcącym nr 1 na Żoliborzu w roku 1964. Tytuł magistra fizyki uzyskał na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego w roku 1969 pisząc pracę zatytułowaną "Geometria konforemna czasoprzestrzeni w ujęciu R. Penrose'a". W tym samym roku został zatrudniony na stanowisku asystenta w Instytucie Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Warszawskiego, z którym związał całe swoje zawodowe życie.

W roku 1973 Wojciech Kopczyński obronił pracę doktorską pt. "Wpływ skręcenia czasoprzestrzeni na strukturę modeli Wszechświata". Za dysertację doktorską otrzymał nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Promotorem zarówno pracy doktorskiej jak i magisterskiej był prof. Andrzej Trautman. Po uzyskaniu stopnia doktora Wojciech Kopczyński udał się na 8-miesięczny staż do Paryża, gdzie pracował pod opieką prof. André Lichnerowicza z College de France i prof. Yvonne Choquet-Bruhat z Université Paris VI. W tym okresie kontynuował rozpoczęte pracą doktorską badania nad teorią Einsteina-Cartana. W roku 1976 dr Kopczyński odbył 3-miesięczny staż w Stanach Zjednoczonych na następujących uniwersytetach: Princeton, Pittsburgh, Syracuse, Austin, California Institute of Technology, oraz Chicago. W latach 1979-81 dr Kopczyński realizował gościnny projekt badawczy na uniwersytecie w Kolonii, w ramach stypendium Humboldta. Tematem projektu były teorie grawitacji z teleparallelizmem, a nadzór naukowy sprawował prof. Friedrich W. Hehl.

Po powrocie do Warszawy dr Kopczyński zajął się dynamiką lagranżowską cząstek i płynów ze spinem oraz teoriami Kaluzy-Kleina. Nawiązał też kontakt z redakcją Encyklopedii PWN, aby stać się jej stałym współpracownikiem. W roku 1988 dr Kopczyński obronił przed radą Wydziału Fizyki pracę habilitacyjną zatytułowaną "Dynamika geometrii i płynów. Zasady wariacyjne i model kosmologiczny". Badania nad tym tematem kontynuowali jego uczniowie: Piotr Chmielowski, Roman Maszczyk, Michał Safczuk oraz Ewa Czuchry. W tym czasie Wojciech Kopczyński rozpoczął badania nad grawitacyjnymi teoriami cechowania we współpracy z F. W. Hehlem, D. McCrea i E. Mielke. W roku 1989 dr hab. Kopczyński uzyskał stanowisko docenta, a od 1 stycznia 1991 został profesorem nadzwyczajnym UW. W 1994 roku prof. Kopczyński został przyjęty w poczet członków Nowojorskiej Akademii Nauk.

Wpo drugiej połowie lat 90 prof. Kopczyński kilkukrotnie przebywał jako profesor wizytujący w Międzynarodowej Szkole Badań Zaawansowanych (SISSA) w Trieście oraz jako członek stowarzyszony w Międzynarodowym Instytucie Imienia Erwina Schrödingera (ESI) w Wiedniu. W obu tych miejscach prowadził badania nad algebraicznym podejściem do spinorów w tym nad pojęciem indeksu rzeczywistego spinorów prostych. Drugim tematem jego badań nad spinorami była klasyfikacja przestrzeni spinorów algebraicznych zawartych w algebrze Clifforda. Do czysto geometrycznego nurtu badań profesora Kopczyńskiego należały rozmaitości sasakianowskie, którymi zajmował się wspólnie z M. Godlińskim i P. Nurowskim.

Niezwykły spokój, mądrość i rozwaga emanowały zawsze z postaci Wojtka. Nikt, kto z nim rozmawiał, nie zapomni, jak w prosty, geometryczny sposób potrafił wyjaśniać trudne i zawiłe problemy ogólnej teorii względności.

Wyrażamy nasze poparcie dla ukraińskich nauczycieli, naukowców i studentów oraz dla całego narodu ukraińskiego, który ma prawo do demokratycznego, suwerennego i niepodległego państwa oraz prawo do decydowania o swojej przyszłości bez interwencji z zewnątrz.

[Zarząd PoToR, 24.02.2022]

We express our support for Ukrainian teachers, scientists and students and for the entire Ukrainian people, who have the right to a democratic, sovereign and independent state and the right to decide their future without outside intervention.

[Society Board, 24.02.2022]

30.11.2021: Z wielkim żalem dowiedzieliśmy się, że dnia 30 listopada 2021 roku zmarł prof. Jerzy Jurkiewicz, jeden z inicjatorów powstania, członek założyciel i były wiceprezes zarządu Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego, miał 74 lata.

Jerzy Jurkiewicz urodził się 22 lipca 1947 roku w Krakowie. W 1970 roku uzyskał stopień magistra fizyki, zaś w 1975 roku stopień doktora fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1987 Jerzy Jurkiewicz został doktorem habilitowanym, a w 1997 roku profesorem „belwederskim”. W latach 2009-2012 pełnił funkcję Dziekana Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ, był wieloletnim kierownikiem Zakładu Teorii Układów Złożonych w Instytucie Fizyki UJ, założycielem i kierownikiem Centrum Badań Systemów Złożonych im. Marka Kaca na UJ oraz członkiem Senatu UJ. W roku 2018 został nagrodzony „Laurem Jagiellońskim” za wybitne osiągnięcia naukowe. Profesor Jerzy Jurkiewicz był członkiem czynnym Wydziału III Nauk Ścisłych i Technicznych Polskiej Akademii Umiejętności, członkiem Zarządu PAU w latach 2018-2021 i wieloletnim przewodniczącym Komisji Układów Złożonych PAU. Był inicjatorem i przewodniczącym Krakowskiego Konsorcjum Naukowego im. Mariana Smoluchowskiego, które w 2012 roku uzyskało status Krajowego Naukowego Ośrodka Wiodącego (KNOW) w dziedzinie fizyki.

Prof. Jerzy Jurkiewicz był jednym z najwybitniejszych polskich fizyków teoretyków, Uczonym o światowej sławie, specjalistą z zakresu teorii kwantowej grawitacji, teorii oddziaływań silnych, układów złożonych i macierzy przypadkowych, fizyki matematycznej i jej zastosowań oraz symulacji numerycznych układów kwantowych z wykorzystaniem tzw. regularyzacji sieciowej.

Prof. Jurkiewicz zasłynął, wraz z prof. Janem Ambjornem i prof. Renatą Loll, jako twórca modelu kauzalnych dynamicznych triangulacji (CDT). Wcześniej, wspólnie z prof. Ambjornem, opracował także model tzw. Euklidesowych Dynamicznych Triangulacji. Obydwa modele są próbą nieperturbacyjnego sformułowania teorii kwantowej grawitacji, której celem jest unifikacja dwóch fundamentalnych obszarów fizyki teoretycznej – mechaniki kwantowej i teorii grawitacji. Model CDT okazał się jednym z najbardziej obiecujących kierunków badań nad teorią kwantowej grawitacji, pozwalającym na analizę efektów kwantowo-grawitacyjnych przy użyciu zaawansowanych symulacji komputerowych. W szczególności, grupie badawczej kierowanej przez prof. Jurkiewicza udało się pokazać istnienie poprawnej granicy semiklasycznej modelu CDT zgodnej z teorią grawitacji Einsteina, jako jednym z pierwszych zaobserwować istnienie zależności efektywnego wymiaru kwantowej czasoprzestrzeni od skali (tzw. redukcja wymiarowa), wykazać obecność przejść fazowych wyższego rzędu w CDT co daje nadzieję na sformułowanie granicy ciągłej tego modelu, przeanalizować wpływ topologii czasoprzestrzeni na strukturę fazową CDT, wykazać istnienie nietrywialnego wpływu pól materii na topologię kwantowej czasoprzestrzeni. Oprócz prac dotyczących teorii kwantowej grawitacji, prof. Jerzy Jurkiewicz był również niezwykle aktywny na polu badań nad sieciowym sformułowaniem chromodynamiki kwantowej (lattice QCD) oraz nad teorią macierzy przypadkowych i jej zastosowaniem do analizy układów złożonych, m.in. w badaniu zjawisk fizycznych, ekonomicznych, rynków finansowych, zjawisk biologicznych, analizie sieci i powierzchni losowych.

Prof. Jurkiewicz cieszył się ogromnym uznaniem międzynarodowego środowiska naukowego. Był wielokrotnie zapraszany do wiodących światowych ośrodków naukowych. Z dłuższych pobytów naukowo-badawczych warto wymienić Uniwersytet w Utrechcie (1979-80, 1984-86), Uniwersytet w Marsylii (1982), Europejskie Centrum Badań Jądrowych CERN w Genewie (1983), Uniwersytet Paris-Sud w Orsay (1983-84, 1996), Instytut Nielsa Bohra w Kopenhadze (1990-91, 1994-95, 1997-98). Jerzy Jurkiewicz współpracował i przyjaźnił się wieloma uznanymi naukowcami, między innymi z prof. prof. Janem Ambjornem, Renatą Loll, Maciejem Nowakiem, Zdzisławem Burdą, Andrzejem Krzywickim, Chrisem Korthals-Altesem, Gerardem ‘t Hooftem, Martinusem Veltmanem. Był wielokrotnie członkiem komitetów organizacyjnych prestiżowych międzynarodowych konferencji naukowych oraz występował jako mówca plenarny na kluczowych konferencjach naukowych w dziedzinie badań grawitacyjnych, macierzy losowych czy układów złożonych.

Profesor Jurkiewicz był również niezwykle aktywnym organizatorem projektów badawczych. Był m.in. koordynatorem znaczącego grantu europejskiego COCOS (Correlations in Complex Systems), kierownikiem grup badawczych w programach europejskich (projekty EUROGRID, ENRAGE), współorganizatorem projektu European Science Foundation, członkiem Centrum Doskonałości COPIRA, kierownikiem licznych grantów KBN i NCN, w tym NCN MAESTRO.

Dorobek naukowy prof. Jurkiewicza obejmuje ponad 150 prac opublikowanych w najlepszych światowych czasopismach naukowych i cytowanych ponad 5500 razy. W czasie swojej kariery naukowej prowadził rozliczne wykłady, zarówno w kraju jak i zagranicą, m.in. z matematycznych metod fizyki, numerycznych metod rachunkowych, kwantowej teorii pola i zaawansowanej mechaniki kwantowej oraz badania układów złożonych. Prof. Jurkiewicz wypromował pięciu doktorów, jego wychowankowie uzyskali już tytuły profesora oraz stopnie doktora habilitowanego.

Jerzy Jurkiewicz był nie tylko znakomitym naukowcem, ale również wspaniałym kolegą i współpracownikiem. Był osobą o olbrzymiej życzliwości i niezwykle głębokiej wiedzy i intuicji naukowej, prawdziwym mentorem kilku pokoleń fizyków.

Za swoje osiągnięcia i zasługi został odznaczony przez Prezydenta RP Złotym Krzyżem Zasługi.

Profesor Jerzy Jurkiewicz zmarł 30 listopada 2021 roku. Pozostawił pogrążone w smutku żonę Elżbietę, córki Annę i Katarzynę, oraz wnuki.

Medal Amaldiego Włoskiego Towarzystwa Ogólnej Względności i Fizyki Grawitacyjnej w 2021 roku został przyznany profesorowi Andrzejowi Trautmanowi za jego fundamentalny wkład w teorię fal grawitacyjnych. Nagroda ta nazwana na cześć słynnego fizyka Edoardo Amaldi będącego jednym z ojców doświadczalnej fizyki grawitacyjnej, przyznawana jest co dwa lata do europejskich naukowców, którzy dokonali znaczącego wkładu do ogólnej teorii względności i fizyki grawitacyjnej. Informacja: po włosku.

20-23.09.2021: 7 Konferencja Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego Siódma coroczna konferencja POTORu odbędzie się w Instytucie Fizyki Politechniki Łódzkiej.

Nagroda Nobla w Fizyce 2020 (Roger Penrose, Reinhard Genzel, Andrea Ghez)

A group of friends discussing over dinner the classical and quantum black holes [Warszawa, 14ty września, 2019]
od lewej: Jerzy Lewandowski, Roger Penrose, Yongge Ma, Ted Newman, Carlo Rovelli, Francesca Vidotto

Z OSTATNIEJ CHWILI: Sir Roger Penrose, członek honorowy Polskiego Towarzystwa Relatiwistycznego został jednym z laureatów tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. Jego wybitnym osiągnięciem jest teoria czarnych dziur. Pojęcia czarnej dziury można dopatrzeć się już w pracach Laplace'a, zostało ono rozwinięte dzięki teorii Einsteina oraz rozwiązaniom Schwarzschilda i Kerra (do których przyczynili się również Robinson i Trautman). Jednak to Sir Roger sformułował i udowodnił twierdzenie o osobliwości czasoprzestrzeni oraz sformułował hipotezę o cenzurze kosmicznej, z których wynika, że czarna dziura jest końcowym etapem dla dużej klasy procesów zapadania grawitacyjnego, w istocie nieuniknionym, jeśli w czasoprzestrzeni uformowała się powierzchnia złapana. Penrose odkrył również na drodze czysto teoretycznej proces wydobywania energii z czarnej dziury kosztem jej pędu. Dzisiejsze obserwacje potwierdzają rolę, jaką proces Penrose'a odgrywa w astrofizyce czarnych dziur. Członkowie PoToR nadal prowadzą badania nad różnymi nowymi zagadnieniami teorii czarnych dziur.

Sir Roger wniósł także wybitny wkład do innych dziedzin teorii grawitacji i innych dziedzin nauki. Jego prace o asymptotycznych własnościach czasoprzestrzeni stanowią podstawę dla teorii promieniowania grawitacyjnego. Teoria twistorów Penrose'a doprowadziła do rozwinięcia nowych działów geometrii różniczkowej i topologii algebraicznej. Układanka Penrose'a odnalazła swoją realizację w naturze w postaci kwazikryształów, czyli szczególnej formy ciała stałego, w której atomy układają się w pozornie regularną, jednak nie w powtarzającą się strukturę. Trójkąt niemożliwy Penrose'a był inspiracją dla obrazów Eschera.

Ostatni raz gościliśmy Sir Rogera Penrose'a w Polsce jako gościa konferencji z okazji 60ch urodzin Jerzego Lewandowskiego w dniach 16-20 września 2019 roku. Sir Roger wygłosił wtedy referat na temat teorii twistorów:

Roger: Gratulacje!

Od lewej: Tomasz Trzesniewski, Daniel Nemeth, Michal Artymowski, Roger Penrose, Jan Ostrowski, Jerzy Lewandowski

Druga cześć Nagrody Nobla w Fizyce 2020 przypadła prof. Andrei Ghez (University of California, Los Angeles) i prof. Reinhardowi Genzel (Max Plank Instiute for Extraterrestrial Physics, Garching) za „odkrycie supermasywnego obiektu kompaktowego w centrum naszej galaktyki”. Oboje są liderami dwóch zespołów badawczych, które od prawie trzech dekad monitorują ruchy gwiazd krążących wokół centrum Galaktyki. Grupa Genzel korzystała z teleskopów w Chile obsługiwanych przez Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO), podczas gdy Ghez i jej współpracownicy korzystali z Obserwatorium Kecka na Hawajach. Ich prace były niezbędne, aby udowodnić, że supermasywna czarna dziura znajduje się w centrum naszej Galaktyki, zgodnie z przewidywaniami teorii grawitacji. Odkrycie przez Penrose'a twierdzenia o osobliwości wykazało, że czarne dziury są bezpośrednią konsekwencją Ogólnej Teorii Względności, formując się naturalnie w bardzo gęstych obszarach. Kilka centralnych parseków Drogi Mlecznej kryje bogatą gromadę gwiazd i gorącego gazu. Zostały one wykorzystane do śledzenia potencjału grawitacyjnego centrum Galaktyki wyznaczonego przez kompaktowe źródło radiowe Sagittarius A * (Sgr A *), w odległości 25 000 lat świetlnych od nas. Jeśli koncentracja masy w samym centrum Galaktyki składa się z pojedynczej supermasywnej czarnej dziury, to prędkości gwiazd w tym miejscu powinny rosnąć dla coraz mniejszych promieni, jak w przypadku planet wokół Słońca. Takie orbity keplerowskie nie mogłyby powstać, jeśli masa miałaby wynikać z przestrzennie rozmieszczonej gromady obiektów. Dzięki pracom grup Ghez i Genzela, orbity najjaśniejszych gwiazd najbliżej środka Drogi Mlecznej zostały odwzorowane z coraz większą precyzją. Ich pionierska praca dostarczyła nam najbardziej przekonujących dowodów na istnienie supermasywnej czarnej dziury w centrum Drogi Mlecznej.

Prof. Andrea Ghez została czwartą kobietą, która zdobyła Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki, po Marii Curie-Skłodowskiej (1903), Mari Goeppert-Mayer (1963) oraz Donnie Strickland (2018).

24.03.2021: Z wielkim żalem dowiedzieliśmy się, że 24 marca 2021 roku zmarł Ted Newman, honorowy członek Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego, miał 92 lata.

Ezra Ted Newman

Ted Newman urodził się w Nowym Jorku i tam ukończył słynną Bronx High School of Science, a następnie studiował fizykę w New York University, gdzie w 1951 roku uzyskał licencjat. Studia doktoranckie odbywał na Uniwersytecie w Syracuse w grupie Petera Bergmanna uzyskując doktorat w 1956 roku. W 1956 roku rozpoczął pracę na Uniwersytecie w Pittsburghu i z tym uniwersytetem związany był do końca życia. Na początku lat 60-tych XX wieku Peter Bergmann zorganizował w Syracuse dużą grupę, która zajmowała się ogólną teorią względności. Członkami tej grupy byli Joshua Goldberg, Roger Penrose, Rainer Sachs, Roy Kerr i przez rok akademicki 1960/61 był tam też Ted Newman. Skoncentrowano się na badaniach nad dwoma podstawowymi problemami – falami grawitacyjnymi i kwantowaniem pola grawitacyjnego. Rogera Penrose’a zafascynował spinowy opis pola grawitacyjnego i wspólnie z Newmanem zapisali równania Einsteina w języku spinorów tworząc popularny do dziś formalizm Newmana-Penrose’a. Przez następne kilkanaście lat Newman rozwijał ten formalizm i stosował go do badania asymptotycznych własności pola grawitacyjnego i poszukiwania nowych ścisłych rozwiązań równań Einsteina. Stosując ten formalizm znalazł ścisłe rozwiązanie równań Einsteina-Maxwella opisujące naładowaną elektrycznie i obracającą się czarną dziurę. Taka czarna dziura jest teraz nazywana czarną dziurą Kerra-Newmana. Wraz ze swoimi współpracownikami L. Tamburino i T. Unti znalazł próżniowe rozszerzenie metryki Schwarzschilda znane obecnie jako czasoprzetrzeń NUT. Formalizm Newmana-Penrose’a w naturalny sposób wprowadza zespolone opis czasoprzestrzeni. Wspólnie z Allenem Janisem Newman zaproponował nową metodę znajdowania ścisłych rozwiązań równań Einsteina korzystając z zespolonych obrotów współrzędnych i wektorów bazowych używanych w formalizmie Newmana-Penrose’a. Badania asymptotycznych własności pól grawitacyjnych i elektromagnetycznych doprowadziło do odkrycia asymptotycznych powierzchni zerowych stowarzyszonych z kongruencją zerowych geodezyjnych bez ścinania. Przecięcie tych powierzchni z zerowym skrajem nazwano Haeven, gdyż są to samo-dualne rozwiązania próżniowych równań Einsteina. Badanie kongruencji zerowych geodezyjnych pozwoliło też Newmanowi na wprowadzenie klasyfikacji kaustyk i frontów fali i bardziej dokładnego opisu soczewkowania grawitacyjnego. Ostatnio Newman interesował się możliwościami odtworzenia zachowania sie zwartych źródeł pola grawitacyjnego z asymptotycznych własności tego pola. Po raz pierwszy Ted Newman przyjechał do Polski w 1962 roku jna Międzynarodową Konferencję Teorii Grawitacji w Jabłonnie. Polskę sobie wyraźnie upodobał i przyjeżdżał bardzo często, zwykle wraz z Joshem Goldbergiem. Ulubionym okresem tych wizyt była druga polowa czerwca, kiedy na straganach w Warszawie można było kupić świeże truskawki i czereśnie. Ted Newman zwykle tryskał energia i pomysłami. Lubił muzykę poważną, bardzo cenił Góreckiego, a szczególnie Pendereckiego. Po raz ostatni był w Warszawie na Jurek Fest we wrześniu 2019 roku.

8.10.2020: Z głębokim żalem zawiadamiamy, że 8 października 2020 zmarł nasz kolega i przyjaciel, Profesor dr hab. Marek Szydłowski. [Rozwiń/Zwiń]

Profesor Marek Szydłowski, wieloletni pracownik Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, był członkiem Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego od momentu jego powstania. Był też Członkiem Komisji Układów Złożonych Polskiej Akademii Umiejętności oraz Centrum Badawczego Układów Złożonych im. Marka Kaca w Uniwersytecie Jagiellońskim. Urodził się 1952 roku w Tarnowie, studiował filozofię w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, gdzie poznał ks. Prof. Michała Hellera – późniejszego promotora jego doktoratu. Był to początek owocnej długoletniej współpracy i przyjaźni obu uczonych. W roku 1982 uzyskał na KUL doktorat broniąc pracę pt: „Problem ensemble'a wszechświatów w kosmologii relatywistycznej”. Był to początek zastosowań teorii układów dynamicznych w kosmologii, co później stanowiło ważny wątek jego pracy badawczej. Układy dynamiczne stały się istotnym narzędziem, w którego stosowaniu w kosmologii i poza nią Marek Szydłowski stał się specjalistą rozpoznawalnym w światowym środowisku naukowym. Po doktoracie odbył roczny staż w University of Maryland w grupie Charlesa Misnera – ikony klasycznej teorii względności. Po powrocie został zatrudniony w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie pracował do końca życia. Naukowo zajmował się dynamiką jednorodnych modeli kosmologicznych (włączając w to modele wielowymiarowe) oraz oceną na ile typowe są w tej klasie pewne zachowania dynamiczne (np. faza inflacji). Kolejny kierunek badań Marka Szydłowskiego stanowiły próby niezmienniczego opisu chaosu deterministycznego w ramach ogólnej teorii względności, a szczególności w kosmologicznym modelu Bianchi IX. Sformułował i rozwijał ze swymi współpracownikami oryginalne podejście pozwalające na sprowadzenie dynamiki modeli kosmologicznych do potoku geodezyjnego na pewnej rozmaitości oraz badanie czułości trajektorii ze względu na warunki początkowe poprzez badanie krzywizny tej rozmaitości. Tuż po opublikowaniu pierwszych prac ogłaszających odkrycie przyspieszającej ekspansji Wszechświata, Marek Szydłowski natychmiast docenił ich wartość – mimo początkowego sceptycyzmu dużej części środowiska. Rozpoczyna to kolejny, płodny okres jego aktywności naukowej, obfitujący w liczne, zauważone przez społeczność międzynarodową, wyniki z zakresu poszukiwania fizycznego mechanizmu przyspieszającej ekspansji, włączając różne formy modyfikacji grawitacji, formułowaniu stosownych modeli oraz ich testowaniu na aktualnym materiale obserwacyjnym. Marek Szydłowski był człowiekiem o dużej wrażliwości, głębokiej wiedzy i niezwykle szerokich horyzontach naukowych. Oprócz kosmologii, publikował liczne prace filozoficzne oraz z zakresu naukometrii i ekonomii. W makroekonomii interesowało modelowanie cykli koniunkturalnych, w szczególności czasochłonność realizacji inwestycji kapitałowych jako przyczyna cyklicznych zjawisk w gospodarce. Pozostawił w smutku pogrążone – żonę Mariolę oraz córki: Annę i Katarzynę. Dla tych, którzy go znali osobiście był źródłem inspiracji, wzorem kreatywności, energii, witalności i licznych talentów. Jego osobowość przyciągała i zjednywała mu wielu młodych współpracowników. W sercach przyjaciół Marka, na zawsze zostanie pustka, którą wypełniać będą wspomnienia chwil spędzonych na dyskusjach z Markiem, jego serdeczności i wsparcia, na które zawsze mogliśmy liczyć.

6.10.2020: Dnia 6 października 2020 r. zmarł również Joshua N. Goldberg, honorowy członek Towarzystwa i profesor emerytowany Uniwersytetu Syracuse. [Rozwiń/Zwiń]

Joshua Goldberg urodził się 30 maja 1925 roku w Rochester w stanie Nowy Jork. Uczęszczał na University of Rochester i tam uzyskał tytuł licencjata w 1947 roku. Od 1947 roku był związany z Syracuse University i pod kierunkiem Petera Bergmanna rozpoczął studia podyplomowe z ogólnej teorii względności i uzyskał stopień doktora nauk fizycznych w 1952 roku. główne z nich to jego działalność naukowa. Początkowo interesowały go równania ruchu rozciągłych ciał i prawa zachowania. Posługując się metodą przybliżenia Einsteina-Infelda-Hoffmana, wykazał, że terminów opisujących promieniowanie nie można wyeliminować za pomocą transformacji współrzędnych i że określają one energię strumienia przenoszoną przez fale grawitacyjne. W 1962 roku we współpracy z Rainerem Sachsem wykazali, że czasoprzestrzeń próżni jest algebraicznie wyjątkowa wtedy i tylko wtedy, gdy zawiera czystą zerową kongruencję geodezyjną. To tak zwane obecnie twierdzenie Goldberga-Sachsa otworzyło nowy sposób uzyskiwania dokładnych rozwiązań równań pola Einsteina, których kulminacją jest rozwiązanie Robinsona-Trautmana i metryka Kerra. Później, gdy Newman i Penrose opracowali spinorialne podejście do ogólnej teorii względności, Goldberg zbadał asymptotyczne właściwości pola grawitacyjnego i pola elektromagnetycznego. To skłoniło go do współpracy z członkami grupy cząstek elementarnych na Uniwersytecie Syracuse przy przygotowaniu podstawowej pracy na temat sferycznych harmonicznych spinu, która później była szeroko wykorzystywana w badaniach źródeł promieniowania grawitacyjnego. Goldberg napisał kilka artykułów na temat ram kanonicznych i hamiltonowskich w ogólnej teorii względności. Jego zainteresowania skupiły się następnie na roli zerowych stożków i zerowych powierzchni w badaniu dynamiki czasoprzestrzeni. We wczesnych latach po drugiej wojnie światowej Siły Powietrzne Stanów Zjednoczonych zdecydowały się sponsorować badania naukowe, w tym także badania z zakresu ogólnej teorii względności. Przez kilka lat Goldberg formalnie pracował w Bazie Sił Powietrznych Wright Petterson w Dayton w stanie Ohio. Podczas swoich kontaktów z Siłami Powietrznymi Stanów Zjednoczonych Goldberg był w stanie zapewnić stałe finansowanie badań nad ogólną teorią względności. Korzystając z tych środków, Peter Bergmann i Joshua Goldberg stworzyli na Uniwersytecie Syracuse światowej klasy centrum teorii względności. Kilku polskich relatywistów przebywało w tym ośrodku przez jakiś czas. Wszystkim im Joshua Goldberg i jego żona Gloria okazali pomoc i serdeczną gościnność. Joshua Goldberg kilkakrotnie odwiedzał Polskę. Po raz pierwszy przyjechał na Konferencję Jabłonną w 1962 roku, a po raz ostatni był w Warszawie na Jurek Lewandowski Fest we wrześniu 2019 roku, z kilkoma wizytami pomiędzy nimi. Joshua Goldberg zawsze wydawał się spokojny i gotowy do pomocy. Będzie nam go bardzo brakować.

https://thecollege.syr.edu/news-all/news-2020/as-remembers-physicist-who-was-a-pioneer-in-einsteins-theory-of-general-relativity/

Przeszłe wydarzenia:

24-25 czerwca 2021: Symposium on quantum symmetries, noncommutative geometry and quantum gravity

Konferencja z okazji 85-tych urodzin prof. Jerzego Lukierskiego (UWr), jednego z członków założycieli Potoru
Dostęp przez platformę: Zoom
"This symposium will take the form of virtual video-conference gathering old and young scientific friends linked to the varied activities of Jerzy Lukierski - from conventional quantum field theory, supersymmetries, twistors, deformations to studies of quantum gravity (QG) and noncommutative geometry."

25.09.2020: Podczas Walnego Zebrania PoToR uczestnicy wybrali nowe władze Towarzystwa. W skład Zarządu weszli Jerzy Lewandowski (prezes), który zastąpił na tym stanowisku prof. Edwarda Malca, Jakub Mielczarek (vice-prezes), Agnieszka Janiuk (skarbnik), Patryk Mach, Marek Rogatko. Komisję Rewizyjną tworzą Jacek Jezierski, Jerzy Kowalski-Glikman oraz Tomasz Trześniewski.

Virtual Conference of the Polish Society on Relativity 2020 (online platform - Zoom, 24-26.09.2020)
Konferencja z okazji 60 urodzin Jerzego Lewandowskiego (Jurekfest) (Warszawa, 16-20.09.2019)
The 6th Conference of the Polish Society on Relativity (Szczecin, 23-26.09.2019)
22nd International Conference on General Relativity and Gravitation 22nd GR & 13th Amaldi (Walencja, Hiszpania, 7-12.07.2019)

Piąta Konferencja Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego (24-27.09.2018, Wojanów)
The Meeting: "Singularities of general relativity and their quantum fate" (21-25.05.2018, Banach Mathematical Center, Warszawa)
Czwarta Konferencja Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego (24-28.09.2017, Kazimierz Dolny)
Summer School: Between Geometry and Relativity (17-21.07.2017, Vienna, Erwin Schroedinger Institute)
Loops'17' (03-07.07.2017, Warszawa)
Fale grawitacyjne: aspekty matematyczne, informatyczne, astrofizyczne i kwantowe (10-11.12.2016, Warszawa, Uniwersytet Warszawski), (supported by the grant 983/P-DUN/2016, MNiSW)
Foundations of the Theory of Gravitational Waves (9-11.10.2016, Stockholm, Nordita), (conference supported by the grant 983/P-DUN/2016, MNiSW)
Trzecia Konferencja Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego (25-29.9.2016, Kraków)
Fourth Tux Workshop on Quantum Gravity (15-19.2.2016, Tux)
Quantum Spacetime '16 (6-12.2.2016, Zakopane)
The 2nd Conference of the Polish Society on Relativity: 100 Years of General Relativity (23-28.11.2015, Warszawa)
The Planck Scale II (7-12.09.2015, Wrocław)
ESI-EMS-IAMP Summer school on Mathematical Relativity (28.07-01.08.2014, Vienna)
Pierwsza Konferencja Polskiego Towarzystwa Relatywistycznego (29.06-04.07.2014, Spała)
Relativity Seminar (27.02-01.03.2014, Vienna)
GR20-Amaldi 10 (07.07-13.07.2013, Warszawa)
School of Gravitational Waves (1.07-5.07.2013, Warszawa)
53. Cracow School of Theoretical Physics (28.06-7.07.2013, Kraków)
49th Winter School of Theoretical Physics (10.02-16.02.2013, Lądek Zdrój)
3rd Central European Relativity Seminar (07.02-10.02.2013, Vienna)
General Relativity and Gravitation – 50 years after Jabłonna (4-6.06.2012, Warszawa)

Aktualności:

Gratulacje dla profesora Andrzeja Trautmana. (2017)
Prof. Andrzej Trautman otrzymał nagrode Fundacji na rzecz Nauki Polskiej za teoretyczne wykazanie realności fal grawitacyjnych. (2017)
Konferencja prasowa i panel naukowy na temat nowych, przełomowych odkryć w astronomii fal grawitacyjnych. (2017)
Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki w 2017 roku przyznana została za decydujący wkład w detektor LIGO i zaobserwowanie fal grawitacyjnych. Laureatami nagrody zostali Barry C. Barish, Kip S. Thorne i Rainer Weiss. (2017)
The website dedicated to the achievements of prof. Andrzej Mariusz Trautman (2016)
Finishing what Einstein started - by Marek Abramowicz (11.5.2016)
Towards a theory of gravitational radiation, or What is a gravitational wave? - by Paweł Nurowski (28.4.2016) (lecture supported by the grant 983/P-DUN/2016, MNiSW)
How the green light was given for gravitational wave search - by Denson Hill and Pawel Nurowski arXiv:1608.08673, 2016 (lecture supported by the grant 983/P-DUN/2016, MNiSW)
The theory of the gravitational waves: the origin (1.3.2016)
Nagroda Nobla dla profesora Andrzeja Trautmana za fale grawitacyjne? Trzymamy kciuki! - by Piotr Cieśliński, Gazeta Wyborcza (22.2.2016)
Odkrycie fal grawitacyjnych 100 lat po tym, jak przewidziała je teoria względności Einsteina - informacja od polskich współautorów sukcesu (11.2.2016)

Notka z obserwacji fal grawitacyjnych: Wieloletnie poszukiwania fal grawitacyjnych zakończyły się spektakularnym sukcesem. W dniu 11 lutego ogłoszone zostały wyniki analizy obserwacji detektorów fal grawitacyjnych LIGO (Laser Interferometric Gravitational Wave Observatory) będących częścią konsorcjum LVC (LIGO-Virgo Collaboration). Detektory te wykryły fale grawitacyjne wytworzone w procesie zlewania się dwóch czarnych dziur i narodzin nowej, masywnej czarnej dziury. Zjawisko zarejestrowano 14 września 2015 roku, a analiza i weryfikacja danych trwała 4 miesiące. Po raz pierwszy wykryto fale grawitacyjne bezpośrednio na Ziemi, co oznacza przede wszystkim otwarcie nowej dziedziny astronomii obserwacyjnej – astronomii fal grawitacyjnych. Ponadto odkrycie to stanowi pierwsze bezpośrednie potwierdzenie istnienia czarnych dziur i układów podwójnych złożonych z czarnych dziur. Zaobserwowane własności fal grawitacyjnych są zgodne z przewidywaniami ogólnej teorii względności. Obserwacja ta jest niezwykła z kilku dodatkowych powodów. Zarejestrowane masy czarnych dziur są dwa do trzech razy większe niż dotąd otrzymywane za pomocą klasycznych obserwacji układów podwójnych masy kandydatów na czarne dziury, natomiast sam proces połączenia się czarnych dziur był najjaśniejszym kosmicznym wydarzeniem kiedykolwiek zaobserwowanym przez astronomów: przez jedną dziesiątą część sekundy obiekt ten był około 100 razy jaśniejszy niż wszystkie galaktyki w całym obserwowalnym Wszechświecie.

W pracach konsorcjum LVC biorą udział polscy naukowcy skupieni w grupie POLGRAW, której liderem jest profesor Andrzej Królak z Instytutu Matematycznego PAN w Warszawie. W skład grupy wchodzą naukowcy z Instytutu Matematycznego PAN, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Zielonogórskiego, Uniwersytetu w Białymstoku, Centrum Astronomicznego PAN, oraz Narodowego Centrum Badań Jądrowych. Na liście autorów znajdują się następujący członkowie PoToR: prof. Królak, prof. Bulik, prof. Jaranowski, dr hab. Rosińska.

Informacje o PoToR:

Statut PoToR (27.11.2011)
Czarne dziury sie łączą - informacja prasowa o powołaniu PoToR (16.05.2011)
Dlaczego teoria względności jest tak ważna? - rozmowa w Radiu TOK FM w ramach cyklu Radiowa Akademia Nauk z prof. dr hab. Jerzym Lewandowskim i mgr Michałem Dziendzikowskim z okazji powołania PoToR (01.06.2011)

Siedziba: ul. Pasteura 5, 02-093 Warszawa
Numer REGON: 145894150
Numer NIP: 7010330694
Numer KRS: 0000401941
E-mail: potor (na domenie: fuw.edu.pl)

Członkowie zwyczajni:

prof. Jan Ambjorn
dr Michał Artymowski
dr Mehdi Assanioussi
dr Adam Balcerzak
prof. dr hab. Stanisław Bażański*
prof. dr hab. Krzysztof Belczynski
prof. dr hab. Iwo Białynicki-Birula
prof. dr hab. Marek Biesiada
prof. dr hab. Piotr Bizoń
dr Krzysztof Bolejko
prof. dr hab. Andrzej Borowiec*
dr hab. Łukasz Bratek
prof. dr hab. Tomasz Bulik*
dr hab. Piotr Chruściel*
dr hab. Adam Chudecki
dr Chunshan Lin
dr Ewa Czuchry
prof. dr hab. Mariusz Dąbrowski
prof. dr hab. Marek Demiański
dr Michał Dobrski
prof. dr hab. Maciej Dunajski
dr Remigiusz Durka
mgr Michał Dziendzikowski*
dr hab. Janusz Garecki
dr Krzysztof Głód
dr hab. Andrzej Goerlich
prof. dr hab. Andrzej Góźdź
prof. dr hab. Zbigniew Haba
ks. prof. dr hab. Michał Heller
dr Orest Hrycyna
dr hab. Agnieszka Janiuk
prof. dr hab. Piotr Jaranowski*
prof. dr hab. Jacek Jezierski*
prof. dr hab. Jerzy Jurkiewicz*
prof. Igor Kanattsikov
prof. dr hab. Jerzy Kijowski*
prof. dr hab. Wojciech Kopczyński*
dr hab. Mikołaj Korzyński
dr Ryszard Kostecki*
prof. dr hab. Jerzy Kowalski-Glikman
prof. dr hab. Andrzej Krasiński*
prof. dr hab. Andrzej Królak*
prof. dr hab. Jerzy Lewandowski*
prof. dr hab. Jerzy Lukierski*
dr hab. Patryk Mach
prof. dr hab. Edward Malec
dr hab. Przemysław Małkiewicz
dr hab. Jerzy Matyjasek
prof. Paweł Mazur
prof. dr hab. Krzysztof Meissner
dr hab. Jakub Mielczarek
dr Anna Nakonieczna
dr Łukasz Nakonieczny
mgr Daniel Nemeth
dr hab. Andrzej Odrzywołek
dr Andrzej Okołów
dr Jan Ostrowski
dr Anna Pachoł
dr hab. Tomasz Pawłowski
dr Aleksandra Pędrak
prof. dr hab. Włodzimierz Piechocki
dr Michał Piróg
prof. dr hab. Maciej Przanowski*
dr Katarzyna Rejzner
dr hab. Marek Rogatko*
dr hab. Dorota Rosińska
dr hab. Andrzej Rostworowski
prof. dr hab. Boudewijn Roukema
mgr Katarzyna Senger
dr Szymon Sikora
dr hab. Lech Sokołowski
prof. dr hab. Andrzej Staruszkiewicz
dr hab. Jakub Gizbert-Studnicki
dr hab. Adam Szereszewski*
dr hab. Sebastian Szybka*
dr hab. Marek Szydłowski
prof. dr hab. Jacek Tafel*
prof. dr hab. Andrzej Trautman*
dr Tomasz Trześniewski
dr Aneta Wojnar
dr hab. Andrzej Woszczyna*
prof. Naqing Xie
dr Adam Zadrożny

* - członkowie założyciele

Członkowie honorowi:

prof. Abhay Ashtekar
prof. Yvonne Choquet-Bruhat
prof. Helmut Friedrich
prof. Joshua N. Goldberg
prof. Ezra Ted Newman
prof. Roger Penrose
prof. John Stachel

Członkowie honorowi:

Centrum Fizyki Teoretycznej PAN

Zarząd:

prof. dr hab. Jerzy Lewandowski (prezes)
dr hab. Jakub Mielczarek (vice-prezes)
dr hab. Agnieszka Janiuk (skarbnik)
dr hab. Marek Rogatko
dr hab. Patryk Mach

Komisja rewizyjna:

prof. dr hab. Jacek Jezierski
prof. dr hab. Jerzy Kowalski-Glikmani
dr Tomasz Trześniewski

Komitet założycielski:

dr Ryszard Kostecki
prof. dr hab. Jerzy Lewandowski
prof. dr hab. Jacek Tafel

ostatnia aktualizacja: 24.02.2021
old webmaster: Michał Piróg, new webmaster: Remigiusz Durka